Debatbijdrage VVD Zeist Kadernota 2020
Voorzitter, de VVD voelt zich na het lezen van de Kadernota overvallen doordat van het eerder gepresenteerde meerjarenperspectief per 1/1/2019 (~20M positief) in korte tijd ongeveer 36M is verdampt waardoor het huidige perspectief uitkomt op ~16M negatief. De Kadernota maakt duidelijk dat de oorzaak deels ligt in lager dan verwachte inkomsten van het Rijk maar vooral in hogere uitgaven aan het sociale domein.
De VVD ziet de begroting voor 2020 als het moment om weer ‘in control’ te komen en wil daarmee in tegenstelling tot het college niet wachten tot 2021. Het aanscherpen van processen (‘financieel fit’) kan ongetwijfeld helpen maar aanvullend daarop zullen we de komende maanden moeten bepalen welke plannen ingetrokken, afgeschaald of getemporiseerd kunnen worden. De VVD verwacht hiervoor in de aanloop naar de begroting een voorstel te ontvangen.
Een belangrijke reden hiervoor is dat de oorzaak structureel van aard is. De decentralisatie van de Jeugdzorg heeft een gemiddelde gemeente een structureel verlies van 1M/jaar opgeleverd (“efficiencykorting”) en door de niet ingecalculeerde volumegroei komt daar gemiddeld nog 1M/jaar bij. Dat beeld zien we nu ook in Zeist terug. Daar komt bij dat ook de WMO de komende jaren volgens de Kadernota een structurele volumegroei zal laten zien. En verder lukt het ons zelfs in deze tijd van hoogconjunctuur niet om het aantal bijstandsgerechtigden naar het beoogde niveau van 1.250 te krijgen.
Het college stelt voor om de hieruit volgende overschrijdingen de komende 3 jaar te dekken vanuit de reserve Sociaal Domein. Los van het feit dat we vanaf 2020 geen gesloten sociaal domein meer hebben is de VVD hier geen voorstander van en vragen we het college om met gevoel van urgentie voorstellen voor structurele aanpassingen op te nemen in de begroting voor 2020. De constateert dat de reserve Sociaal Domein in 2018 met ~5M is afgenomen naar ~13M. Als we niet acteren dan is de reserve Sociaal Domein over 3 jaar geheel verdwenen en komen we op de reguliere begroting van 2023 e.v. jaarlijks ~5M tekort.
Voorzitter, niet voor het eerst wordt voorgesteld om een separaat innovatiebudget vrij te maken. Innovatie is wat de VVD betreft noodzakelijk om het sociaal domein toekomstbestendig te maken maar wij geloven niet dat sturing via een apart budget gaat werken. Wij gaan ervanuit dat het college alsnog komt met een gedegen visie en scherpe ambities op een toekomstvast sociaal domein zoals we hebben gevraagd in onze motie van december 2018. Wat we nodig hebben in Zeist is een fundamentele transformatie van het denken en werken in het sociaal domein. Dat vereist dat het kritisch benaderen van bestaande oplossingen en werkwijzen bij iedereen in de genen komt. Aanvullend daarop zien wij nog een aantal ingrediënten om de kosten van het sociaal domein te beheersen:
- minder collectiviseren van problemen: niet ieder probleem is een maatschappelijk probleem;
- meer normaliseren: niet elk gedrag vereist interventie vanuit jeugdzorg;
- versterken bufferfunctie van scholen, wijkteams en huisartsen;
- registreren en delen van data: zoek grenzen van privacy waar nodig op;
- scherp inkopen: geen open einde regelingen.
Voorzitter, enkele maanden geleden hebben we het Raadsvoorstel Maaltijd van Zeist aangenomen met een fors beslag op het budget van zo’n 3M. De Kadernota maakt duidelijk dat het perspectief in enkele maanden tijd zeer fors gewijzigd is. Dat vereist (alsnog) een integrale afweging c.q. heroverweging van alle Maaltijd van Zeist voorstellen waarbij de insteek wat ons betreft wordt om de doelen/plannen zo veel mogelijk vanuit bestaande budgetten te realiseren. Het spreekt ons dan ook aan dat het college aangeeft de financiën van de Maaltijd van Zeist niet te willen ‘stapelen’ en mogelijkheden ziet om de voorstellen mee te nemen in het reguliere werk/budget. We horen graag van het college of we dit goed hebben begrepen.
Voorzitter, de Jaarrekening 2018 maakt duidelijk dat er in Zeist veel ruimte is om kritisch te zijn op de uitgaven als ook om zaken efficiënter te organiseren. Lastenverhoging is wat de VVD betreft dan ook volstrekt niet aan de orde. Verder maakt de Kadernota duidelijk dat er strakkere sturing nodig is. De ‘financieel fit’ aanpak spreekt ons aan maar zou natuurlijk normaal moeten zijn. Blijkbaar hebben we de teugels te veel laten vieren de afgelopen tijd en is deze aanpak momenteel nodig om weer ‘in control’ te komen. De VVD ziet graag dat het college hier actief op gaat sturen maar ook hier lijkt een cultuurverandering vereist. Daarom roepen we het college op om financieel bewustzijn binnen de gemeente en vooral ook binnen de Gemeenschappelijke Regelingen waarvan we afhankelijk zijn structureel goed te borgen.